اهمیت بهداشت دام و دامداری در سلامتی گله و بهبود بازده

در این مقاله قصد داریم بطور خلاصه اهمیت بهداشت دام و دامداری و تأثیر آن بر سلامت گله و بهبود بازده و افزایش سود را مورد بررسی قرار دهیم.

دامداری‌ها به سه فرم سنتی، نیمه صنعتی و صنعتی تقسیم می‌شوند و در هر سه نوع باید جایگاه و محیط نگهداری دام به خوبی ضدعفونی و سمپاشی شود.

رعایت بهداشت دام و جایگاه دام چه بازخوردهایی خواهد داشت؟

• تأمین سلامت دام

• افزایش سود دامداری (با افزایش تولید میزان شیر و گوشت و افزایش میزان باروری)

• سالم ماندن محیط زندگی انسان با رعایت بهداشت جایگاه دام

• تامین مواد غذایی و پروتینی سالم برای مصرف

• کنترل و پیشگیری از انتقال بیماری از دام به انسان

منظور از بهداشت دام و دامداری مقابله و ازبین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا می باشد که شامل شستشوی تجهیزات با آب و صابون و یا استرلیزه کردن با با بخار خشک و تحت فشار به همراه مواد شیمیایی که منجر به حذف کامل عامل میکروبی گردد.

اقدامات بهداشتی که در نظر گرفته می‌شود شامل موارد زیر است:

بهداشت پرسنل: شستشو و ضدعفونی کردن دست‌ها  و چکمه‌ها در سالن شیردوشی و گوساله دانی

بهداشت مکان زندگی: دفع حشرات و کنه‌ها

بهداشت دستگاه شیردوشی: دستگاه شیردوشی منبع عفونت می‌باشد که منجر به افزایش ورم پستان و کاهش کیفیت شیر می‌شود. دستگاه شیردوشی باید پس از هر بار دوشیدن با شوینده‌های اسیدی یا قلیایی تمیز شود.

بهداشت سالن شیردوشی: تمیز کردن کف سالن از مدفوع و ادرار به علت تراکم گاوها

بهداشت گوساله و گوساله دانی:

چون سیستم ایمنی گوساله هنگام تولد کم می‌باشد پس ضرورت دارد که بهداشت گوساله دانی و محل زایش گاو بررسی گردد. قبل از زایمان باید کمی کاه و کلش خشک در کف سالن ریخته و دما نیز بین 30-20 درجه ی سانتی‌گراد باشد. ساختمان زایشگاه باید به گونه ای طراحی شود که امکان ورود کوران و جریان شدید هوا به این قسمت به خصوص در زمستان وجود نداشته باشد.

وسایل و ابزار اولیه نظافت، ضدعفونی کننده، دستکش مامایی، طناب مخصوص کشیدن گوساله و وسایل جراحی برای زایمان در شرایط سخت زایی از جمله وسایلی هستند که حتما باید در زایشگاه وجود داشته باشند.

پس از اتمام زایمان حتما باید کاه و کلش زیر گاو همراه با جفت و مایعات جنین و خونابه از محل خارج شوند و بعد از تمیز کردن زایشگاه، کف و دیوارها باید با ترکیبات شیمیایی و شعله افکن ضددعفونی شوند.

پس از انتقال گوساله به گوساله دانی باید آن را در جایگاهی تمیز و خشک نگه داشت. ضدعفونی کردن بند ناف، جمع کردن روزانه بستر، از بین بردن شاخ‌ها، قطع سرپستانک‌های اضافی و واکسیناسیون از جمله اقداماتی است که باید در زمان‌های مناسب و با رعایت نکات بهداشتی در مورد گوساله‌ها انجام شود.

بهداشت پستان دام:

مهمترين آلاينده اوليه شير، بيماري ورم پستان است. واژه ورم پستان به التهاب غده پستاني بدون توجه بعلت آن اطلاق مي‌شود كه به وسيله تغييرات فيزيكي-شيميايي و معمولا ميكروبي شير و همچنين تغييرات حاصل از بيماري در بافت غده پستاني مشخص مي‌شود. بیماری ورم پستان که شایع‌ترین بیماری‌های موجود در دامداری‌ها است که در هنگام شیردوشی و بعد از شیردوشی و در دوره خشکی ممکن است دام درگیر شود. بنابراین رعایت بهداشت از جمله ضدعفونی وسایل و تجهیزات از بروز این بیماری جلوگیری می‌کند.

بهداشت سُم:

لنگش از لحاظ وارد نمودن خسارات اقتصادی پس از ناباروری و ورم پستان در رده سوم قرار دارد. خسارات اقتصادی لنگش عمدتاً به علت عوارض ناشی از آن و نه به واسطه هزینه درمان لنگش، رخ می‌دهد. عمده‌ی ضررهای اقتصادی شامل: کاهش عملکرد تولید ‌مثلی، کاهش میزان تولید شیر، شیر دور ریخته شده، افزایش میزان حذف­‌های ناخواسته (اجباری)، افزایش اقدامات مدیریتی جهت مراقبت از گاوهای لنگ، از دست دادن وزن بدن، هزینه‌های دامپزشکی و دارو، افزایش روزهای باز و افزایش خطر ابتلا به ورم پستان است. جراحات منجر به لنگش به دو دسته جراحات غیر‌عفونی و عفونی تقسیم‌بندی می‌شوند که زخم کف سم، جراحات خط سفید، زخم پاشنه، زخم پنجه، درماتیت انگشتی، درماتیت بین‌انگشتی و نکروباسیلوز بین‌انگشتی از اصلی‌ترین این جراحات هستند.

گردآوری: مهندس شاهمحمدی، کارشتاس تغذیه دام
ویرایش و طراحی: رضا یزدی، کارشناس برند