اصول کلی شرایط واحدهای پرورشی مرغ گوشتی جهت جوجهریزی
مقدمه
بعد از اتمام هر دوره پرورشی و تخلیه کامل سالن از طیور، لازم است تا واحد پرورشی برای جوجهریزی بعدی، آمادهسازی گردد. در آمادهسازی سالن جهت جوجهریزی، ابتدا باید کلیه امورات مربوط، شامل تخلیه کامل کود، جاروکشی، شست و شوی اولیه، شست و شوی دترجنت و ضدعفونی اولیه بصورت صحیح انجام گرفته و برنامه عملیاتی بهداشتی باقیمانده، شناسایی و به منظور مدیریت صحیح و روان شدن عملیات در فارم، تسلسل کارها در فرمتی ثبت و اجرا گردد.
همیشه مجموعهای از کارهای ساده است که یک پدیده یا کلیتی بزرگ و پیچیده را ایجاد میکند. بنابراین با توجه به اهمیت مطالب ذکر شده، رعایت موارد زیر از جانب مرغدار، قبل از جوجهریزی ضروری میباشد:
ضدعفونی محوطه اطراف واحد پرورشی و اعمال برنامه قرنطینهای سفت و سخت جهت مقابله با ورود هر گونه آلودگی
الف) مرغداریهای با محوطه خاکی
- خاکروبی مقابل درب ورودی
- فنس کشی اطراف محوطه تردد
- ترمیم ناهمواریهای محوطه
- جمعآوری نخالهها و بقایای مصالح ساختمانی و اشیاء
- سوزاندان علفهای هرز اطراف سالنها
- شعله افکنی محلهای تردد
- تخلیه سپتیک و شست و شو با آب فشار قوی
- جهت جلوگیری از هجوم جوندگان به درون سالنهای پرورشی، پیشنهاد میشود که شن بادامی به ضخامت 30 سانتیمتر، در اطراف سالنهای با محوطه خاکی به فاصله یک متر، شنریزی گردد.
ب) محوطه سیمانی و آسفالت
- نظافت و جاروکشی مسیر تردد
- جمعآوری نخاله و کلیه وسایل مازاد مزرعه از محوطه
- شست و شوی مسیر تردد با پمپ کارواش
حصول اطمینان از اثربخشی ضدعفونی کنندهها
با توجه به پرورش جوجه گوشتی بر روی کف سالنهای واحدهای پرورشی، لذا احتمال آلودگی پرنده با باکتریهای مختلف وجود دارد که حتی بدون نشان دادن علائم بیماری میتواند این عامل به انسان نیز منتقل گردد.
بنابراین پس از ضدعفونی، نمونهبرداری از قسمتهای مختلف سالن پرورش جهت حصول اطمینان از اثربخشی ضدعفونیکنندهها، ضروری میباشد که در این زمینه رعایت نکات زیر الزامی است:
- بهتر است دو الی سه روز پس از ضدعفونی واحد پرورشی، جهت نمونهبرداری اقدام شود.
- نمونهبرداری از محلهای خشک انجام شود که عاری از رطوبت هستند.
- جهت اطمینان از اثربخشی ضدعفونی، شمارش کلی باکتریهای زنده باید انجام شود.
- نمونهبرداری به کمک سواپ انجام میگیرد که میتواند حداقل 4 نمونه از کف سالن، دیوارها، ستونها و پایهها باشد.
آمادهسازی بستر
جوجهها در طول دوره پرورش، نیاز به بستری نرم و راحت دارند. از مواد مختلفی مثل پوشال، خاک اره، رول کاغذی، سبوس برنج، خزه، کلش و… میتوان به عنوان بستر استفاده کرد.
در هنگام انتخاب بستر برای جوجههای یک روزه، باید توجه داشته باشیم که بستر انتخابی حتما ویژگیهای زیر را داشته باشد:
- وزن زیادی نداشته باشد.
- جاذب رطوبت باشد.
- قابلیت خشک شدن سریع
- قیمت کمی داشته باشد.
- عاری از هر گونه آلودگیهای قارچی باشد.
- در صورت پوشال بودن، باید فاقد خاکه چوب، چوب و اشیاء زاید باشد.
- در صورت پوشال بودن، باید فاقد پر و فضولات پرندگان باشد.
- در فصول مختلف سال، بسـتر بـایستی ضخامـت مناسـب داشته باشد. عمـق بسـتر بایستی حداقـل 5 ســانتیمتر باشــد.
آمادهسازی ضدعفونی جهت تردد در سالنها
زمان انجام این عملیات، بعد از انجام کلیه امورات مربوط به آمادهسازی سالنها و قبل از دود دهی سالن، صورت میپذیرد.
حوضچههای ضدعفونی پا و تشت ضدعفونی
در این نوع حوضچهها که در ورودی سالنهای پرورشی تعبیه میشود، ضدعفونیهای طویل المدت ریخته شده و جهت ضدعفونی کف دمپایی یا چکمههای کارکنان مورد استفاده قرار میگیرد.
لازم به ذکر است خطای این نوع ضدعفونیها 50% به بالا میباشد و این امر بدلیل مدت زمان تأثیر ضدعفونی بر سطوح آغشته شده و عدم پوشش نواحی مختلف توسط ضدعفونی میباشد که توصیه میگردد دمپاییها و چکمههای محوطه با داخل سالن متفاوت باشند.
استفاده از افشانها و یا سطلهای ضدعفونی
این نوع ضدعفونی جهت پاکسازی آلودگی از دستها میباشد. بدلیل خطای بالای ضدعفونی با افشانها (کلیه سطوح دست آغشته نمیشود)، استفاده از سطلهای آویزان جهت ضدعفونی دستها توصیه میگردد.
تعبیه اتاق فیلتر قبل از ورود به سالن
توصیه اکثر کارشناسان و متخصصان این است که یک اتاقک فیلتر قبل از ورودی سالنها تعبیه گردد تا دمپاییها، چکمهها و لباسهای محوطه در آن قسمت با لباسها، چکمهها و دمپاییهای سالن تعویض گردد و احتمال نشتی و انتقال آلودگی از بیرون به داخل سالنها کاهش پیدا کند.
استفاده از لباسهای مناسب کارگری
با در نظر گرفتن انتقال افقی برخی از بیماریها از دورهای به دوره دیگر، در صورت عدم تهیه البسه نو، لباسهای قدیمی حتما با آب 60 درجه و با شست و شو کنندههای صنعتی پاکسازی شوند ولی در هر حال بهترین روش، خریداری لباسهای نو بصورت دورهای میباشد تا از احتمال انتقال هر گونه آلودگی ممانعت بعمل آید.
دود دهی سالنها
دود دهی سالنها بایستی بگونهای باشد که قبل از ورود جوجه به داخل سالن، حداقل ۴۸ ساعت دود در داخل سالن حبس شده و ۴۸ ساعت بعدی نیز هواکشها روشن و پنجرهها یا اینلتها، باز باشند تا دود به طور کامل تخلیه شود که این مرحله همراه با گرم کردن سالن و ایجاد رطوبت و تخلیه پلکانی انجام میگیرد.
به منظور دود دهی سالنهای مرغداری از ماده پرمنگنات پتاسیم و فرمالین استفاده میشود که ابتدا پرمنگنات پتاسیم را داخل ظرفی ریخته و سپس فرمالین را روی آن میریزیم، ترکیب این دو ماده سبب تولید گاز فرمالدئید میگردد که یک ضد عفونیکننده بسیار قوی است.
باید بدانید که این واکنش گرما زا بوده و برای تهیه آن نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کنید. برای اینکه گازدهی سالن با فرمالدئید به خوبی اثر کند، باید دمای سالن ۲۵ درجه و رطوبت نسبی آن ۶۵ درصد باشد.
باید توجه داشته باشیم که ریختن پرمنگنات پتاسیم روی فرمالین سبب ایجاد انفجار میگردد. همچنین دود ایجاد شده به هنگام گازدهی با فرمالین، کاملا سمی و مرگ آور است که در صورت عدم رعایت موارد ایمنی و عدم داشتن تجربه کافی، باعث مرگ فوری انسان میشود، بنابراین توصیه میگردد که به هنگام گازدهی با فرمالین، از مسئول فنی، دامپزشک فارم و کارگران باتجربه، کمک بگیریم. چنانچه تجربه کافی در این زمینه ندارید، توصیه میشود که آموزشهای لازم و کافی را در این زمینه ببینید.
تنظیم دمای سالن
بعد از خروج کامل گاز فرمالیــن از داخل ســالن و 24 ســاعت قبــل از ورود جوجههــا، بایستی از صحت عملکرد هیترهــا اطمینان حاصل کنیم. در اوایل روزهـای پـرورش، با توجه به عواملی همچون فقدان پر، و عدم کنترل بدن توسط مغز در روزهای اولیه، جوجههـا تا سن یک هفتگی قادر نیسـتند درجه حرارت بدنشـان را تنظیـم کنند.
با توجه به حساسیت بالای ریه جوجهها نسبت به گازهای مونواکسید کربن و … در طول هفتـه اول پـرورش، توصیه میشود جهت تأمیـن دمـای مـورد نیـاز جوجههـا، از سیسـتمهای حرارتی مناسب اسـتفاده شـود.
اگر رطوبـت نسـبی سـالن در حد استاندارد باشد(75-55)، بایستی دمای سالن در حـدود 32 درجه سـانتیگراد تنظیم گردد. در صورتی که رطوبت سـالن کـم باشـد، دمای مـورد نیـاز جوجهها افزایـش خواهد یافـت. در این خصـوص باید بـه نحـوه رفتـار و پراکنـش جوجهها در فضای بسـتر سـالن توجه شـود. به منظور تنظیم دقیق دما و رطوبت، لازم است تا از دماسنجهای ماکزیمم و مینیمم و دستگاه رطوبت سنج در چند نقطه از سالن، استفاده گردد.
تنظیم رطوبت سالن
همانطور که در قسمت بالا توضیح داده شد، استاندارد رطوبت برای جوجهها، حـدود 55 تـا 75 درصـد اسـت که به واسطهی آبپاشـی سـر سـالن و قســمتهای خالــی ســالن یــا مهپــاش انجام میشــود، البتــه باید بــگونهای باشد کــه از ریزش آب بر سر جوجهها خودداری شود تا جوجههــا ســرما نخورنــد.
رطوبـت نسـبی سـالن بسـیار مهـم اسـت و رابطه معکوس بـا درجـه حـرارت مؤثــر دارد بگونهای که به ازای 10 درصد افزایش در رطوبت، 2 درجه دمای سالن کاهش مییابد.
اطمینان از تهویه مناسب سالن
با توجه به حساسیت بالای مخـاط تنفسـی جوجـهها در سنین پایین، توصیه میگردد از زمان ورود جوجهها به داخل سالن، مسئله تهویه کاملا جدی گرفته شود، چرا که در صورت تجمع گازهایی مثل دی اکسید کربن و آمونیـاك در سـالن، مخاط آسیب دیده و به تبع آن در هفتههای بعدی شاهد عفونت خواهیم بود.
به منظور جریــان بهتــر هــوا در بیــن جوجههــا، حصــار استفاده شـده در داخـل سـالن تـا حـد امـکان بایستی تـوری باشـد. لازم به ذکر است، عملکرد سیستم هوادهی تونلی و اینلت در فصول مختلف سال متفاوت میباشد.
نور سالن
روز اول جوجهریزی نور بصورت کامل و 24 ساعت روشنایی بوده و شـدت نـور در سطح سالن نیز بایـد 30 تـا 40 لوکـس باشـد که در واقع معادل 3 الـی 4 وات بـه ازای هـر مترمربـع از سـطح سـالن میباشد و از روز دوم تـا زمان رسیدن به وزن زنده 180-200 گرم، روزانـه یـک سـاعت خاموشـی داده شـود.
اعمال ساعات خاموشی بعد از وزنگیری مناسب، بستگی به شرایط استفاده از دان مصرفی دارد. اختــلاف شــدت نــور در مناطــق پرنــور و کم نــور ســالن بایــد کمتــر از 20 درصــد باشــد.
آماده کردن آبخوریها
به محض ورود جوجهها بایستی آب تازه در اختیار آنها قرار داده شود، بنابراین قبــل از ورود جوجههــا، آبخوریهــا بــا آب تاز پــر شده تــا اندکــی گرمتــر شــود. بهتر است در هفته اول از آبخوریهای اولیه و کلهقندی استفاده کرده و پس از گذشت یک هفته، تقریبا بیش از نیمی از آبخوریهای کلهقندی را برداشته و در عوض آبخوریهای خودکار را جایگزین کنیم تا جوجهها به نوشیدن آب از آنها عادت کنند.
هر آبخـوری زنگولـهای برای 50 تـا 60 پرنـده، کافی بوده و در صـورت اسـتفاده از آبخـوری نیپلـی در چنـد روز اول ، بهتر است از آبخوریهـای کله قنـدی کمکـی اسـتفاده شـود. رعایت سطح آب در آبخوریهای زنگولهای و تنظیم فشار در آبخوریهای نیپلی، حائز اهمیت میباشد.
آماده کردن دانخوریها
توصیه میشود به منظور جلوگیـری از بسترخواری جوجههـا، در چند روز ابتدایی جوجهریزی، از رولهــای مقوایــی بــه همــراه ســینی اســتفاده شــود. علاوه بر جلوگیـری از بسترخواری، استفاده از رولهــای مقوایــی مزیتهای دیگری نیز دارد.
به عنوان مثال باعــث ایجــاد صــدای خشخــش میشــود و دیگـر جوجههـا را بـرای فعالیـت تحریـک میکنـد و دسترسی به خوراک را نیز تسهیل میکند. رولها بعد از دو وعده غذایی بایستی تعویض گردد تا از آلودگیهای قارچی ممانعت بعمل آید.
همچنین از پرت دان به زیر رولهای کفی باید اجتناب شود. رولهـا بایـد 25 درصـد سـطح را بپوشـاند. بــه ازای هــر 100 پرنــده یــک عــدد ســینی دانخــوری اســتفاده میشــود. بعــد از حـذف رولهـا، از سـینیهای دانخـوری بیشتـری اسـتفاده میشود.
انتقال جوجههای یک روزه به سالن
با رعایت تمامی موارد ذکر شده در قسمت بالا، سالن آماده جوجهریزی میباشد که بهتر است این کار صبح زود انجام شده و جوجهها با سرعت عمل نسبتا بالایی به مرغداری انتقال داده شوند. پس از اتمام جوجهریزی، جعبههای حمل جوجه بایستی سوزانده و یا به نوعی از بین برده شوند. در صورت واکسیناسیون اسپری روز اول جوجهریزی، دمای سالنها کنترل شده و به هنگام عملیات اسپری، هواکشها نیز بایستی خاموش باشند.