بیماری ورم پستان

ورم پستان جز سه بیماری دام محسوب می‌شود که در گله‌ها ضررهای اقتصادی فراوانی به بار می آورد. ضررهای اقتصادی ناشی از ورم پستان تنها مربوط به هزینه‌های درمانی، کاهش تولید و بیرون ریختن شیر نبوده بلکه حذف دام مبتلا می‌تواند ضرر اقتصادی بزرگی محسوب شود.

ورم پستان چیست؟

به التهاب بافت پارانشیم غدد پستانی، ورم پستان گفته می‌شود که باعث تغییرات بیماری در غدد پستانی و تغییرات فیزیکی و شیمیایی در شیر می‌شود. تغییر رنگ، لخته در شیر، افزایش سلول‌های بدنی و گلبول‌های سفید، تغییرات بافت غدد پستانی که با ملامسه قابل تشخیص است از تغییرات ظاهری ورم پستان هستند.

در برخی موارد نشانه‌های بالینی بارزی وجود ندارد که به این حالت ورم پستان پنهانی گفته می‌شود. در این نوع ورم پستان‌ به آزمایش غیر مستقیم یعنى شمارش گلبول‌هاى سفید متوسل می‌شوند.

عوامل مستعد کننده:

• جراحاتی که در سر پستان‌ها یا پستان ایجاد می‌شود.
• روش نگهدارى (مدیریت بهداشت جایگاه و مدیریت بهداشت شیر دوشى)
• حساسیت مربوط به توارث
• روش تغذیه

عوامل بیماری زا

باکتری‌ها، اشرشیا کلى، سودوموناس ها و قارچ‌ها

نشانه‌هاى بیمارى ورم پستان

برحسب شدت حمله میکروب به پستان، نشانه‌های بیمارى متفاوت است. التهاب شدید (حاد) که با مسمومیت خونى (سپتى سمى) و با واکنش عمومى همراه است. نوع مخفی یا مزمن که بصورت التهاب نامشخص (تحت حاد) بتدریج بافت پستان فیبروزى و سفت می‌شود، در این حالات بسته به نوع میکروب نشانه‌ها متفاوت است.

ورم پستان مخفى (تحت حاد)

در این نوع ورم پستان وضع ظاهرى شیر سالم و عادى بنظر می‌رسد و در دام هیچگونه علائم بیمارى بصورت ظاهرى دیده نمی‌شود و دامدار ناخواسته با دوشیدن توام دام‌هاى سالم و بیمار سبب اشاعه بیمارى به سایر گاوها می‌شود، بطوریکه ظرف مدت کوتاهى ۵۰ درصد گله به این نوع ورم پستان مبتلا می‌شوند.

نکات بهداشتى مهم براى جلوگیرى از ‌ورم پستان

چهار سد مهم شامل پوسته مقاوم سر پستان، ماهیچه‌هاى اطراف نوک پستان، ماده کراتینى و دفاع طبیعى توسط گلبول‌هاى سفید بطور طبیعى و با رعایت اقدامات، سبب پیشگیرى از ورم پستان می‌شود.

1. قبل از شیردوشى حتما دست‌هاى کارگران بایستى شسته و ضد عفونى شود.
2. استحمام هر روزه کارگران کمک مهمى علاوه بر رعایت بهداشت شیردوشى در سلامت خود آنهاست.
3. استفاده از چکمه و لباس کار مخصوص
4. قبل از شیردوشى پستان‌ها باید دقیقا شسته و ضد عفونى شوند.
5. استفاده از دستمال‌هاى یکبار مصرف یا حوله‌هایى که پس از یکبار مصرف در حرارت، میکروبشان کشته شود.
6. گرفتن و خشک کردن آخرین قطره آب قبل از وصل دستگاه شیردوشى نیز بسیار مهم است.
7. ضد عفونى فنجان‌هاى دستگاه شیردوشى
8. ضد عفونى سر پستان‌ها
9. شتشوى سالن شیردوشى
10. تغذیه دام خارج از شیردوشی

درمان و پیشگیری

• ورم پستان مزمن: این نوع ورم پستان معمولأ به درمان جواب نمی‌دهد در صورت نگهدارى گاو در گله سبب پیشرفت بیمارى و سرایت به سایرین می‌شود و بایستى دام آلوده حذف و به کشتارگاه اعزام شود.
• ورم پستان حاد: این گاوها را بایستى با دستگاه شیردوشى تک واحدى و در پایان شیردوشى بطور جداگانه روزانه حداقل سه مرتبه دوشید تا عفونت در پستان سبب ضایعه پستانى نشود.

در این حالت دام را تحت مراقبت دامپزشک قرار می‌دهند. شیر دوشیده شده را دور ریز می‌کنند و هر دفعه دستگاه را ضد عفونى می‌کنند.

• ورم پستان فوق حاد: سریعا بایستى گاو تحت مراقبت جداگانه قرار گیرد. بعضا بعلت کم توجهى و در اثر نفوذ عفونت به خون سبب سپتى سمى میشود و دام تلف مى‌گردد.

درمان ورم پستان با توجه به وضعیت سلامتی حیوان و عامل ایجاد کننده آن صورت می‌گیرد. درمان خود به خودی در مورد ورم پستان ناشی از E-Coli تا حدود ۸۰ درصد مطرح می باشد.

مهمترین درمان ورم پستان که در تمامی مراحل و مراتب بسیار موثر می‌باشد، دوشش مکرر و تخلیه پستان می‌باشد. با این عمل مانع تجمع و تسهیل شرایط برای تکثیر عامل بیماری‌زا در داخل پستان شده و همچنین تخلیه سموم تولیدی توسط باکتری ها می‌شود.

درمان عمومی زمانی صورت می‌گیرد که وضعیت عمومی حیوان رو به وخامت باشد و حیوان دارای علائم شوک آندوتوکسیک یا سپتیک گردد. در این زمان سرم درمانی وسیع و آنتی بیوتیک‌های مناسب داخل وریدی و عضلانی با نظر دامپزشک معالج تجویز می‌گردد.

اما در مواردی که در شیر تغییرات ساختاری دیده شود می‌توان از پمادهای داخل پستانی بر اساس شدت تغییرات شیر استفاده نمود. اما با این حال زمانی که چرک در شیر دیده می‌شود بهتر است برای کنترل روند بیماری یک آنتی بیوتیک عمومی نیز استفاده شود. در مواردی که وضعیت حیوان وخیم نیست می توان از شیر نمونه گرفت و با تست آنتی بیوگرام، آنتی بیوتیک کارآمد را انتخاب نمود.